Keşap (Kasopia) Tarihi, Giresun
Makale: Özhan Öztürk
Antik kaynaklarda bahsi geçmeyen Keşap veya Rumca Kasiopi[1], Keçi burnu[2] üzerinde, bir ihtimal gümüş aramak için kurulmuş[3] iskele ve etrafındaki yerleşimin adıdır. Keşap adının Cenevizliler ve sonradan Türkmenler tarafından kendi ağızlarına uydurulmuş Yunanca bir kelime olabileceği akla gelmekle birlikte [4] tarihsel kanıtların eksikliği Keşap adının Türkçe olabileceği hatta 19. yüzyılda Türkçe’den Yunanca’ya geçtiği tezini mümkün kılmaktadır.[5]
Osmanlı-Safevi mücadelesinde Trabzon limanının asker ve mühimmat sevkiyatında önem kazanmasından sonra Karadeniz kıyısındaki limanların listesi çıkarılmış olup, bunlardan 1594-95 tarihli bir tanesinde Dönedut (Dutyalı) ile Tirebolu arasında Keşap bir iskele adı olarak görülmektedir.[6] 18. yüzyılın ilk yarısında resmi belgelerde “Kürtünlü eşkiyası” olarak adlandırılan Görele ve Kürtün’ün yanısıra Keşap’ı da içine alan dağlık bölgede yaşayan Türkmenlerin sahil köylerine göç etme teşebbüsü devlet tarafından önemli ölçüde engellenmiş, göçenler yurtlarına döndürülmüşse de bir kısmı yerleşmeyi başarmıştır.[7]
1866’da Giresun livasına bağlı bir kaza, 1868’de Akköy ile birlikte Giresun kazasına bağlı bir nahiye, 1945’de ise Giresun iline bağlı ilçe statüsü kazanmış, imar planı İller Bankası tarafından 1954’de hazırlanıp, 1968’de revize edilmiştir. 1869 Trabzon Vilayet Salnamesi’nde Keşap’ta 6.376’sı İslam, 990’u Rum olmak üzere toplam 7.366 erkeğin yaşadığı görülmektedir.
1955 yılında Keşap Tuğla ve Kiremit Fabrikası Keşap’ın ilk sanayi tesisi olarak üretime başlamış olup diğer önemli sanayi kuruluşu Yolağzı Köyündeki un fabrikası bir süre önce faaliyetini durdurmuştur. Günümüzde 48 işçi çalıştıran Ülker ile 40 işçi çalıştıran Akşen firmalarına ait yılda 2.000’er ton iç fındık üretimi yapılan fındık kırma fabrikaları, Yeşil Armelit Çay fabrikası ve birkaç kereste imalathanesi bulunmaktadır. Keşap Halk Eğitimi Merkezi 1968 yılında kurulmuş olup, 1981 yılında eskisi yıkılarak yeni binasına taşınmıştır. Günümüzde 2 belediye (Karabulduk, Keşap), 12 mahalle ve 42 köyün bağlı olduğu ilçenin nüfusu 1950’de 28.222 (2.202 kent, 26.020 köyler) iken, 1960’da 29.583, 1970’de 31.478, 1980’de 30.658, 1990’da, 2000’de 26.504, 2009’da 20.628 (8.525 kent, 12.103 köyler) olmuştur.
Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016
Notlar
[1] Yunanca Κασσιόπη
[2] Yunanca Akron Aiyos (Άκρον Αιγίς) aynı anlama gelip, 19. yüzyılda Türkçe adından çevrilmiş olmalıdır.
[3] Bryer ve Winfield, 1985: 126
[4] Yunanistan’da aynı isimde Korkyra’da bir burun ile Korfu’nun doğusunda (39°47′N 19°55′E) bir kent bulunmaktadır ki (Skylax, 12; Diod. 19.88) Bizanslı Setphanus, bu ikincisinin adını Kasopi (Κασσώπη) olarak verip, Kasopia Polis’in (Κασσωπία πόλις) İtalyan ağzında bozulmuş formu olduğunu belirtmiştir.
[5] Bu durumda Keşap kelimesini Türkçe yer adı verme geleneği ve etimolojiyle açıklamak sorunu çıkmaktadır ki Anadolun ve komşu coğrafyalarda ikinci bir Keşap bulamadım. Semerkant’ın biraz güneyindeki tarihi Keş kentinin, Batı Karadeniz’de keş “süzme yoğurttan yapılan peynir; kurut” kelimesine, Sinop-Ayancık’da Keş ve Ordu-Fatsa’da Keş dere köylerinin varlığına (Köylerimiz, 1933:452) hatta Edirne ilinin Keşan ilçesinin (Yunanca Κεσσάνη) varlığına karşın /–ap/ son ekini Türkçe etimoloji ile açıklamak zordur.
[6] Başbakanlık Arşivi, Kamil Kepeci Tasnifi. no: 2555 s. 23-24
[7] Emecen, 2005: 84-86